Travma
Travma kavramı; kişinin fiziksel varlığını değişik biçimlerde sarsan, inciten, yaralayan her türlü olayı adlandırmak için kullanılmaktadır.
Travma; ölüm ya da ölüm tehdidi yaşamak, ağır bir yaralanma, kişinin kendisinin fiziksel bütünlüğüne tehdit yaşanması ya da yaşayan birine şahitlik etmesi durumudur.
Travmatik olaylar hayatın akışı sırasında ortaya çıkan, insanların başa çıkma mekanizmalarını devre dışı bırakarak hayata uyumlarını zorlaştıran ya da bozan yaşantılardır.
Travmatik yaşantılar kişinin hayatına veya fiziksel bütünlüğüne yönelik tehditler içerir. Travmatik olaya maruz kalan kişilerde aşırı korku, çaresizlik ya da dehşete düşme gibi stres tepkileri görülebilir.
Travma, büyük T travma ve küçük t travma olarak ikiye ayrılır.
Travma hakkında düşünüldüğünde savaş, çatışma, doğal afetler, fiziksel veya cinsel istismar, terörizm ve feci kazalar gibi büyük T travmalar akla gelir. Fakat kişinin etkilemesi için yaşanılan olayın şiddetli derecede örseleyici olması gerekmez. Zorlu yaşantıların birikimi de travmatik olabilir. Bu tür yaşantılar küçük "t travma" olarak tanımlanır. Bu yaşantılar, doğası gereği yaşam veya beden bütünlüğünü tehdit etmez ancak bireyin kayda değer bir çaresizlik hissetmesi nedeniyle ego tehdidi olarak daha tanımlanır.
Belli Başlı Küçük t Travma Yaşantıları; Kişilerarası çatışma, aldatma, boşanma, ani veya uzun süreli yer değiştirme, yasal sorunlar, finansal endişeler veya zorluklar vb.
Belli Başlı Büyük T Travma Yaşantıları; Doğal Afetler, cinsel şiddet ve/veya cinsel istismar, işkence, savaş ve göç, araç kazaları, büyük çaplı taşımacılık kazaları, kitlesel veya kişiler arası şiddet, terör saldırıları, patlamalar.
Kimlerde Travma Sonrası Stres Bozukluğu görülebilir?
Doğrudan travmatik olayı (T travma) yaşayan kişilerde.
Başkasının başına gelen olayları doğrudan gören, tanıklık eden kişilerde.
Bir aile yakınının ya da yakın arkadaşının başına örseleyici olay geldiğini gören ya da öğrenenlerde.
Örseleyici olayları yaşayanlara çok kez ve aşırı düzeyde şahitlik edenlerde (örneğin; kaza yerine giden sağlık personellerinde, çocuk sömürüsünün ayrıntılarına tanıklık eden polis memurlarında vb.).
Özetle, travmatik olayı yaşayan herkes travma sonrası stres tepkisi göstermeyebilir. Diğer yandan birey travmatik olayı doğrudan yaşamasa da travmatik stres semptomları gösterebilir.
Travmatik yaşantı sonrası kişi gündelik yaşamın akışına ayak uydurmakta zorlanıyorsa, iş/okul hayatında ve sosyal ilişkilerde sorun yaşıyorsa psikolojik ve/veya psikiyatrik tedavi alması önerilir.
